متن نوحه احوالات غلام سیاه اشعار ترکی و فارسی

متن نوحه ترکی و فارسی احوالات غلام سیاه از شعرای معاصر و قدیمی

 

احوالات غلام سیاه

 

کونول آسیلدی سرِ طرّهء مُطرّادن

مسیحِ عشقه بلی دار اولار چلیپادن

 

حقیقت اوسته گیدن پای داره ، پایدار اولدی

صفا و صدقیله هر کیم که گیتدی دنیادن

 

مجازیدن یتیشرمیش حقیقته عاشق

اینانماسان خبر آل سرّینی زلیخادن

 

بو یرده شاهدیمز چوخدی ، بیر ایکی دگولی

لزومی یوخدی دیاخ وامقیله عذرادن

ایدوبدی آئینهء دلده جلوه طلعتِ یار

ضمیریمی اوخیوبدی نهان و پیدادن

 

اورک گوزینده اونی آیری جذبده گورّم

نه قدریده باخورام دویمورام تماشادن

 

سالوبدی قلبیمه رحمت سحابی تک سایه

آلوبدی لطفنی گویا او لیلِ اسرادن

 

باخاندا رنگینه زلفی کیمی قرا گورونور

ایشقیدی لیک یوزی مِهرِ عالم آرادن

 

بِلاله اوخشوری همگام اولوب اباذریلن

دیولّه (جون) آدینا ، شاد بو مسمّادن

 

اوزی غلامیدی زنگی و لیک آزاده

حقیقت اوسته گیدور گوردوقی مزایادن

 

ازل عقایدینی اورگنوب اباذردن

نه مادر و پدریندن نه جدّ و آبادن

 

وظیفه بولدی که مولاسی تک حمایت ایده

ولیّ امرِ زماندان علیّ اعلادن

 

ئولونجه چکمدی ال ، بهره مند اولوب بیر عمر

علی و آلِ علیده اولان مزایادن

 

ملازم اولدی حسینین رکابِ اقدسینه

او کاروانیله باهم چیخوبلا بطحادن

 

غلامی همره ایدوبدی امامه صدق و صفا

هراس ایلمه دی یولداکی بلایادن

 

یتیشدی موکبِ میرِ اُمَم بلا چولونه

آلوب مشامه شهادت ایگین او صحرادن

 

دولاندی گون یتیشوب شامِ تارِ عاشورا

امام فارغ اولوب حمدِ حیّ یکتادن

 

صورا بویوردی گیدنلر دایانماسین گیتسین

هاموسی بهره ور اولسون بو لیلِ یلدادن

 

قالان سحر بو بیاباندا قانینه باتاجاخ

چتیندی ساغ قوتارا جانینی بو غوغادن

 

گیدن گیدوبدی قالان اولدی جنگه آماده

او نوعیلن که هامی باخبر قضایادن

 

قالانلارین بیریده (جونیدی) سعادته باخ

او یرده گیتمدی قالدی ، اولوب اَخِلّادن

 

اولوبدی متعکف اوز خیمه سینده صبحه کیمی

اگر چه باخبر اولموشدی کارِ فردادن

 

دیردی اوز اوزونه صبحه تک خدا گوره سن

اولار که منده حسینه اولام احبّادن

 

بونی بولوردی ولی فرقی یوخدی آق قارانون

بیری عزیز اولا بولمز مگر که تقوادن

 

اویاندا لشگرِ اعدا گیجه ایدوب شورا

سحر نبرد اولا تصویبی چیخدی شورادن

 

آچلدی صبح نجه صبح؟ شامِ آل علی

گیچردی نالهِء واحسرتا ثریّادن

 

گوروردی (جون) حسینین مقابلنده دوران

او جمع آدلاری مُسلومدی پَست ادنادن

 

حلال اولان سوئی حتّی' حرام ائدوب او شهه

صدای العطش اوج ائلیوب صبایادن

 

مدام سسلوری هل من معین او حامیِ دین

او سنگ دللرین اما جوابی وار لادن

 

گلوب حضورینه ال سینه سنده پوزقون حال

جهاده اذن آلا تا اینکه پورِ طاهادن

 

سلامدن صورا عرض ائتدی ای امامِ همام

سیزه کمک اولا اولماز بو قومِ ادنادن

 

اجازه اولسا اگر ایستورم اولام کمکوز

مصون اولا بالالار من ئولنجه ایذادن

 

محبّتیله نظر سالدی (جونه) پورِ علی

معاف سن بویوروب ایسته سن بو دعوادن

 

گرگ دگول بیزه خاطر خطر قبول ائده سن

مُجازیسن گئده سن بو مکان و مأوادن

 

بو سوزده لرزیه دوشدی وجودی بید کیمی

بیر اودلی آه چکوبدی او دم سویدادن

 

دوشوب قدملرینه عرض ائدوبدی عجزیله

نه فایده منه سنسیز بو دارِ دنیادن

 

شرافتیم قسم آللهه لکّه دار اولدی

تَنفّروم وار اوزومدن اولام بقایادن

 

سیزون آقالوقوزی من قبول ائله میشم

بو قولی ثابت ائدر فعلیم عهده ایفادن

 

خدایه آند اولا من سیزدن آیرلان دگولم

بو یولدا خوف و هراس ائتمرم منایادن

 

غلامِ حلقه بگوشم سیزه هاچان اولی که -

غلام آیریلا وقتِ خطرده مولادن

 

قبول اولماسا نوکرلیقیم حضوروزده

اورک ئولنجه یانار حسرتِ غم افزادن

 

آلام رضایتوزی نقدِ جان الیمده گلوب

گرکدی چوخ آپارم منفعت بو سودادن

 

توکوب سرشگینی آغلاتدی صبر دریاسین

اجازه آلدی امامِ علیم و بینادن

 

گلوبدی شوقیله صفلر مقابلینده دوروب

ائدوب ازل رجز انشاد طبعِ گویادن

 

صورا بویوردی ایچرسیز بو تیغِ تیزیمدن

اجل پیاله سی لبریز اولوبدی صهبادن

 

حسین امامیدی واردی ولایتی هامویا

سعید او کسدی که چوخ سهمی وار تولّادن

 

منه ده ، حقه ده ، دشمندی دشمنانِ حسین

خوشام سیزه گوره قلبیمده کی تبرّادن

 

اگر چه سوزلری باشدان باشا نصیحتیدی

آیلمادی ولی بیر کیمسه اول سُکارادن

 

بلا درنگ قلنجین نیامدن چخادوب

ائده دفاع حریمِ امامِ والادن

 

یسارِ لشگری طومار تک آچوب بوکدی

مشاهده اولونوب برقِ تیغی یُمنادن

 

نظرده آلدی کی قلبِ سپاهه حمله ائده

نتیجه بلکه آلا ائتدوقی تَقلّادن

 

او قومه تنگ ائلیوب عرصه گاهِ پیکاری

سالوبدی توپراقا بیر عدّه فوجِ اعدادن

 

قاچاردیلار قاباقندان عَساکرِ لشگر

قاچار او نوعیله روبه که شیرِ غَرّادن

 

امیرِ لشگر کوفه او پیرِ تابعِ نفس

ائدوبدی امر توان آلماقا او برنادن

 

قاچان قیتدی بِناگاه هر گلن دوردی

گویون یوزی دوتولوب گَردِ سطحِ غبرادن

 

او شیرِ شرزه نی ائتدی محاصره لشگر

هجوم گتدیله هر سمتدن ، زوایادن

 

یتشدی بوینونا بیر یاره بسکه کاریدی

آلوب توانین او یاره سالوب توانادن

 

یخلدی توپراقا سعی ایلدی دوباره دورا

دورانمادی یارا سالموشدی بسکه یارادن

 

مصمّم اولدی قالا سجده گاهِ عشقینده

ائده عروج ، سماواته اول مصلّادن

 

خیال ائدوب چاغوروم دادیمه آقام گلسین

ولیک منصرف اولدی بئله تمنادن

 

دیوبدی اوز اوزونه سن هارا حسین هارا؟

اورکده کی نه تمنّادی پورِ زهرادن

 

بولوبدی خواهشِ قلبین ولی امامِ علیم

چتیندی گیزلنه بیر سِرّ سرّه دانادن

 

گلوب یتشدی آلوب باشینی دیزی اوسته

گوروب که قان گئدوری چشمه چشمه اعضادن

 

بویوردی دور ایاقا ای منیم هواداریم

اگر چه سرو کیمی سالدیلار سنی پادن

 

دیرسن عاذر بی جاندی جانِ تازه تاپوب

مسیحِ عشقه وئرن دم ، دمِ مسیحادن

 

آچوبدی گوزلرینی باخدی بیر امامه طرف

دوباره فیضِ لقا آلدی ماهِ سیمادن

 

او بیر باخیشدا بولوبدی مرامِ قلبین امام

سیلوبدی لخته لَنَن قانی چشمِ شهلادن

 

صورا اگیلدی او زهرا اوپن جمالی حسین

قویوب غلام اوزونه صورتیله معنادن

 

دئدیکه ائیله خدایا بو قاره رنگی سفید

نه تک سفید ، گوزل رنگی رنگِ بیضادن

 

معطّر ائیله الهی بو (جون) رایحه سین

منی خجل ائلمه ائتدیقم تقاضادن

 

بو سوزده گوزلرین آچدی تبسّمیله دئدی

دُرِ سعادتی اخذ ائیلدیم بو دریادن

 

کیمین چاتار منه شأنی به غیرِ آلِ علی

اولوب بو قاره یوزوم رنگ رنگ زیبادن

 

دوشوب او حالیده موسی کیمی اولوب مدهوش

همان او گوردوقی سیناده کی تجلّادن

 

آخوبدی گوزلر حسینین یوزونده قالدی گوزی

او قدر گیچمه دی که محو اولوب تماشادن

 

بئله رئوف امامین نجه روادی باشین

جفائیله چکلر داره نخل خرمادن

 

نه سرگذشتی وار الله بو یاره لی باشین

تنوریدن گلوری گه سسی کلیسادن

 

قویوب کول اوسته مسلمان ولیک راهب اولان

 ائدوبدی بستر او باشه حریر و دیبادن

 

مرادیوی (حسنی) وئردی صاحبِ احسان

تشکر ائیله سنه لطف اولان هدایادن

 

اولوبدی بانیِ شعر عسکری آدی محسن

نهان ائدنمه دی دردین غمِ هویدادن

 

شریک ائیله خدایا اونودا بو فیضه

سهیمدور منه الحق بو فیضِ عظمادن

 

ذخیره ائیله بو فیضی قیامتین گونونه

اونوندا واردی منیم تک هراسی عقبادن.

 

استاد حسین حسنی افشرد

منبع مجموعه کانالهای مدح و مرثیه

موضوع: احوالات غلام سیاه ,
زبان شعر و شاعر: نوحه ترکی , حسنی افشرد

 

----

 

احوالات غلام سیاه

 

حسین بن علی را (جون) نامی

به خدمت بود در یثرب ، غلامی

 

غلامی پاکباز و پاک طینت

سراپا شور و جذبه ، وجد و حالت

 

سیه چُرده ، مُجعّد مو ، مؤدب

صدیق ایثارگر ، مردِ مُجرّب

 

چُرده = رنگ ، رنگ پوست

 

قوی بازو ، خدنگ افکن ، تنومند

مجاهد ، جنگجو ، نامی ، برومند

 

جوانِ قد بلند و پیر کردار

جوانمرد و فداکار و وفادار

 

به عالَم در وفاداری عَلَم بود

ز حُسنش هر چه میگفتند کم بود

 

جهان ، انگشت بر لب از مقامش

شهان ، از دولتِ مولا ، غلامش

 

چنان در بندگی ممتاز بودی

که شه را هر زمان همراز بودی

 

ز یثرب شاه چون بار سفر بست

به سوی کربلا رفتن ، کمر بست

 

به رازِ شه ، غلام آگاه گردید

ز آگاهی به شه همراه گردید

 

زمانِ لحظه ها چون برق بگذشت

امیرِ عشق زد خیمه در آن دشت

 

چه دشتی؟ دشتِ سوزان و عطشناک

زمینش چون لبِ لب تشنگان چاک

 

چه دشتی؟ دشتِ بی آب و بلاخیز

تُهی از عاطفه ، وز کینه لبریز

 

چه دشتی؟ پای تا سر زخم و خون بود

عطش بود و خطر بود و جنون بود

 

صدای طبل و جنگ و کوس و کرنا

بلند از خاکدان تا عرشِ اعلا

 

صفیر شیههء اسبانِ تازی

نوای پرده پوشانِ حجازی

 

بیابان در بیابان ، موجِ لشکر

هزاران تیغِ تیز از بهرِ یک سر

 

چه سر! رشکِ هزاران آسمان ماه

چه سر! آیینه دار وجهِ الله

 

چه سر! پیرایهء مُلکِ دو عالم

چه سر! سرمایهء اولادِ آدم

 

در آن هنگام شُست از جان و تن دست

به دریای بقا چون قطره پیوست

 

بر آن دشتِ جنون و خون نظر کرد

روان از دیدگان خونِ جگر کرد

 

نمی دانم در آن صحرا چه ها دید

به خود لرزید آن شوریده چون بید

 

به دل گفتا که وقتِ جان نثاریست

زمانِ خدمت و خدمتگزاریست

 

بپا برخیز و آهنگِ بلا کن

به شاهِ دین غلامی را ادا کن

 

زمانِ امتحان عشقبازیست

در اینجا خاکساری ، سر فرازیست

 

به راهِ عشق باید ترکِ سر کرد

به کوی عاشقان بی سر سفر کرد

 

عَفاک الله که شرطِ عشق این نیست

طریقِ عاشقی بالله چنین نیست

 

خدا بر گردنت منّت نهاده

هر آنچه آرزویت بود ، داده

 

به عالَم کو از این برتر مقامی؟

که گردد همنشین با شه ، غلامی

 

اگر چه من غلام روسیاهم

ولی با این همه مقبولِ شاهم

 

یقین مولا ، غلامش را نوازد

چو فرزندش قرینِ لطف سازد

 

به عالَم رو سفیدم زین سیاهی

نبخشم این غلامی را به شاهی

 

اگر چه ذرّه ای بیقدر و پستم

ولی همخانهء خورشید هستم

 

مرا این فخر بس اندر دو کونم

که از همسنگرانِ فضل و عونم

 

به جنگم گر کند مولا سر افراز

به شاهان ، زین سرافرازی کنم ناز

 

ز چاک تیغ و خنجر نیست باکم

که من از عاشقانِ سینه چاکم

 

چنان امیدوار از لطفِ شاهم

نمیدانم سفیدم یا سیاهم

 

غلامی اَبیض و اَسوَد ندارد

به مولایم ارادت حد ندارد

 

به عالم بس مرا این جاه و منصب

که از عشقِ تولّایم لبالب

 

به مولا ، بی تولّا بندگی چیست

اگر مولا نباشد زندگی چیست؟

 

من از خدمتگزارانِ حسینم

نمک پروردهء خوانِ حسینم

 

گل و باغ و بهارِ من حسین است

شکوه و اعتبارِ من حسین است

 

حسین آیین و دین و مذهبِ من

مرام و کیش و رسم و مکتبِ من

 

جمالِ اوست گلزارِ بهشتم

حریمِ کعبه و دیر و کنشتم

 

جهان بی او مرا زندانِ تنگ است

به کامم شهدِ عالَم چون شرنگ است

 

غلامم ، آنکه او را بنده باشد

دلش از عشقِ او آکنده باشد

 

دلی که از زلالِ عشق خالی ست

مگو دل ، نقشِ بی احساس قالی ست

 

دلِ خالی ز عشق ، افسرده باشد

به صورت زنده ، امّا مُرده باشد

 

غلامِ عشق باش اندیشه کم کن

بیا در عاشقی قد را علم کن

 

که بی عشق این جهان مویی نَیرزد

وگر دریا بُود ، جویی نیَرزد

 

مِی و میخانه و ساقی حسین است

فنا فی الله به حق باقی حسین است

 

مرا منظورِ دل دیدارِ ساقی ست

به سر سودایم از صهبای باقی ست

 

نوازد گر مرا ساقی به جامی

کنم در مِیکده عمری غلامی

 

در این هنگام ، دولت یار گردید

ز لطف شاه ، برخوردار گردید

 

ز فیضِ ناله ها و سوز و سازش

درِ میخانه را کردند بازش

 

شرابی داد از الطاف ، ساقی

شرابی از خُمِ صهبای باقی

 

حدیثِ ساقی و جام اَلستی

رهایش کرد از زندانِ هستی

 

چنان کرد آن شراب آن مست را مست

دگر نشناخت از مستی سر از دست

 

دل از مستی به دریای بلا زد

به هر چه جز تولّا پشتِ پا زد

 

ز مستی بوسه زد بر دستِ ساقی

کشید آنگه به سر صهبای باقی

 

ز همّت پرچمِ مردی بر افراخت

به میدانِ بلاخیز خطر تاخت

 

ز برقِ تیغِ تیز ، آتش بر افروخت

شرر زد خرمنِ اهریمنان سوخت

 

نه از شمشیر و خنجر باک می کرد

نه از جنگ و گریز امساک می کرد

 

چنان شمشیر می زد لا اُبالی

که تیغش شد ز جنگیدن هلالی

 

به هر سو اسبِ همّت می دوانید

سَران را سَر زِ پیکر می پرانید

 

در اوجِ بیخودی پرواز می کرد

به زاغان حمله چون شهباز می کرد

 

جلا میداد تیغِ آتشین را

به هم میزد صفوفِ مشرکین را

 

نفس تا داشت در تن جنگ می کرد

فراخی را به دشمن تنگ می کرد

 

ز وحشت جنگجویانِ دلاور

چو زنها بر سر افکندند معجر

 

یلان ، چون آبِ شمشیرش چشیدند

ز میدانِ قتالش پا کشیدند

 

دل جنگ آوران در لرزه چون برگ

ز بیم تیغِ او ، چون کافر از مرگ

 

به جنگش مرحبا روح و مَلک گفت

جزاک الله به ایثارش فلک گفت

 

ولی زخم و عطش از پا فکندند

به راهش چاه ها از فتنه کَندند

 

توانِ جنگ را دیگر ز کف داد

به خاک ، از صدر زین آخر در افتاد

 

در آن حالت به جز دیدارِ ساقی

نبود اندر دل او اشتیاقی

 

به کف کشکول شوق آهنگ او کرد

به سوی خانقاهِ عشق ، رو کرد

 

به آیینِ ادب دادی سلامش

به لب خواهی نخواهی رفت نامش

 

ز جان بگذشت و با جانان یکی شد

غلام از عشق با سلطان یکی شد

 

قتیلِ خنجرِ بیداد گردید

اگر چه بنده بود آزاد گردید

 

به لب نام حسین ، آزاده جان داد

ره و رسمِ غلامی را نشان داد

 

وفای بیش او ، کم کرده رَه را

به بالین غلام آورد شه را

 

حسین آن عدل مطلق را مُنادی

به هم زد نقشِ تبعیضِ نژادی

 

ز لطف آن سایهء لطفِ الاهی

نکردش بی نصیب از ظِلّ شاهی

 

گرفت از لطف بر زانو سرش را

کشید اندر بغل ماه اخترش را

 

چو فرزندش قرین لطف ها کرد

رُخش بوسید و از رحمت دعا کرد

 

که یارب ای امید هر دو کونم

سفیدش کن ز رحمت روی جُونم

 

فرو شُوی از جمالِ او سیاهی

کرم کن بنده را تشریفِ شاهی

 

ز رحمت کن جمالش عالم افروز

شبش را روز و روزش را چو نوروز

 

تنش را چون فضای خُلدِ اَطهَر

مُعطّر کن مُعطّر کن مُعطّر

 

شنیدم روز دفنش آن سیه چِهر

جمالی داشت نورانی تر از مِهر

 

فضای کربلا جنّت ز بویش

ملایک از شرف احسنت گویش

 

زهی دولت که از طبعِ بلندش

ز رحمت کرد مولا ارجمندش

 

غلامی را که مولایش نوازد

به شاهان می سزد گردن فرازد

 

چو تو شاهنشهی چون او غلامی

خوشا بر او ، که دارد از تو نامی

 

مرا هم ای حسین ای کان عزت

غلامِ این غلامت کن ز رحمت

 

من آن لب تشنهء دل چاک عشقم

که عشق ، آب من و من خاکِ عشقم

 

چو نِی در هر نفس از بند بندم

نوای عشق تو گردد بلندم

 

شب و روز از تولّایت بر اینم

جمالت را شبی در خواب بینم

 

به امید عطا از بینوایی

به دستم هست کشکولِ گدایی

 

گر از فیضِ عنایت خوانی ام دوست

نگنجم دیگر از این پایه در پوست

 

مگردان چشمِ لطفت را ز (شبخیز)

دلی دارد که از عشقِ تو لبریز

 

جهان با او نمیسازد کرم کن

رهایش یا حسین از قیدِ غم کن

 

دلش از دستِ فقر و فاقه خون است

بپرس احوال او از لطف چون است

 

مرحوم شبخیز قراملکی

منبع مجموعه کانالهای مدح و مرثیه

موضوع: احوالات غلام سیاه ,
زبان شعر و شاعر: نوحه فارسی , عباس شبخیز

 

----

 

غلام سیاه

 

بارِ دیگر بند بندم ، نِی شُدَست

خونم اندر ساغرِ دل ، مِی شدست

 

نِی ، نوای نینوائی می زند

سینه سازِ کربلایی می زند

 

نینوا و ناله های نای او

کربلا و شورِ عاشورای او

 

روزِ عاشورا هزاران راز داشت

رازها در پردهء اعجاز داشت

 

بود هر رازی نهان در سینه ای

چونکه در ویرانه ای ، گنجینه ای

 

عشق را فصلِ نُوینِ دیگر است

ناله های آتشینی دیگر است

 

چون جهادِ روزِ عاشورا رسید

فرصتِ یاران سر آمد ، تا رسید

 

نوبتِ جانبازی اندر راهِ دین

بر غلامِ تُرکِ زین العابدین

 

(جون) نامِ او ، که بر جانش سلام

زشت روی و خوب ‌رویانش غلام

 

آن ره اندر کوی دلبر یافته

تربیتها از ابوذر یافته

 

با علی دستِ ارادت داده بود

سالها در خدمتش اِستاده بود

 

آنچه از عشق و وفا تحصیل کرد

در قیامِ کربلا ، تکمیل کرد

 

پاسبانِ درگهِ مولا حسین

او بِلال ، اما اذانش یا حسین

 

از فضیلت ، اهلِ دل را قبله گاه

کعبه ی عرفان و روپوشش سباه

 

رنگِ رویش ، خالِ روی کربلا

خونِ سرخش ، آبروی کربلا

 

معنی واللّیل و همگامِ سحر

کعبه ی عشقِ حسینی را حَجَر

 

سنگِ جانش در بغل آیینه داشت

گوهرِ عشقِ خدا در سینه داشت

 

همّتش سیراب و کامش تشنه بود

شعله ی شوقش کم از آتش نبود

 

دیده ی مردانِ حق را ، مردُمک

مانده از ایثار او ، حیران مَلک

 

رسم و راهِ بندگی در کارِ او

شرمساری گرمیِ بازارِ او

 

گر چه شرم از رنگ و خونِ خویش داشت

کربلائی در درونِ خویش داشت

 

درگهِ مولا به مژگان رُفته بود

تُرکِ عشق ، تَرکِ دنیا گفته بود

 

کی امامِ عشقبازان ، یا حسین

پیشوای سرفرازان ، یا حسین

 

اذن دیدارِ شهیدانم ببخش

اذنِ جانبازی دِه و جانم ببخش

 

گم شدم در خویش ، پیدا کن مرا

قطره ام واصل به دریا کن مرا

 

رحمتی تا عُقده ی دل وا شود

ناله ام فریادِ عاشورا شود

 

در حریمت گر چه مَحرم نیستم

خاکِ پای اکبرت هم نیستم

 

دوست می دارم که قربانت شوم

یا بلاگردانِ یارانت شوم

 

من که از غم ها فتادم از نفس

تا به کی پر پر زنم در این قفس؟

 

بذل جان و ترکِ سر خوانَد مرا

تیغ و خنجرها بِبَر خواهد مرا

 

گفت مولا : ای به ما خدمتگذار

وی تو را در وادی همّت ، گذار

 

من تو را با خویش وا بگذاشتم

بیعتم از گردنت برداشتم

 

عاقبت بگزین و زین جا درگذر

سوی سامان شو ، ز صحرا در گذر

 

آمد و جنگید و کشت و کشته شد

پیکرش در خاک و خون آغشته شد

 

آسمان بر آن رشادت بوسه زد

بند بندش را شهادت بوسه زد

 

خواست تا خواند غلامش را به بر

کاید و گیرد غلامش را بِبَر

 

گفت وای من ! جسارت تا کجا؟

من کجا و زاده ی زهرا کجا؟

 

در وداعِ آخرینش با حسین

زیرِ لب آهسته گفتا یا حسین

 

ناگهان حس کرد روی صورتش

گرمی لب های خشک حضرتش

 

کین دعا می خواند : ای حیّ مجید

بوی او نیکو کن و رویش سپید

 

در جوارِ رحمتت جاییش دِه

با رسول الله ، شناساییش دِه

 

آن دعا کز حجّت معبود بود

در منای عاشقان ، مشهود بود

 

صورتِ او چون قمر تابنده شد

کربلا از عطرِ وی آکنده شد

 

برگِ زرّینی دگر امضا زدند

بر کتابِ سرخِ عاشورا زدند

 

دلنوازی بین که ننهاد آن امام

امتیازی بین فرزند و غلام

 

(جون) را تودیع ، با لبخند کرد

کرد کاری را که با فرزند کرد

 

جزوِ هفتاد و تن شد در مقام

آن کَش از هفتاد و دو ملّت سلام

 

ای (مؤیّد) شو غلامِ آن غلام

کاید او را ، از سوی مهدی(عج) سلام.

 

سید رضا موید

منبع مجموعه کانالهای مدح و مرثیه

موضوع: احوالات غلام سیاه ,
زبان شعر و شاعر: نوحه فارسی , سید رضا مؤید

 

----

 

احوالات غلام سیاه

 

ای دریغا ! عمر شد صرفِ گناه

چهره ی دل از مَعاصی شد سیاه

 

شست و شوی ظاهری نَبوَد مفید

کی سیه ، زین شست و شو گردد سفید؟

 

بر مسِ قلبِ سیه ، اکسیر زن

ذره ای از عشقِ با تأثیر زن

 

گو مؤیّد خواهی از بهرِ مقال

گویمت از کربلا ، مصداقِ حال

 

از مَوالیّ حسینی ، (جون) نام

او غلامِ شه ، شَهان او را غلام

 

دکّه ی عطّارِ دین را مشکِ تر

کعبه ی کوی حسینی را حَجَر

 

عشق را بس شهرهای محکم است

زین میان ، او چون سوادِ اعظم است

 

گاه عبدالله ، زیبِ دوشِ وی

گاه اصغر ، زینتِ آغوشِ وی

 

دید چون در کربلا ، اوضاعِ جنگ

از پیِ خدمت ، کمر را بست تنگ

 

بهرِ رخصت ، بوسه زد بر پایِ شاه

هم چو هاله گشت بر اطرافِ ماه

 

شاه گفتا : ای غلامِ دلفکار

رو به راهِ خود ، مرا تنها گذار

 

عرض کرد : ای سبطِ پاکِ مصطفی

دور باشد این ز آیینِ وفا

 

روزِ نعمت ، کاسه لیسِ خوانِ تو

روزِ نقمت ، دور از سامانِ تو

 

هست آزادیّ من در بندگی

من نخواهم بی وجودت ، زندگی

 

دید چون خضرِ بیابانِ نجات

اندر آن ظلمت ، عیان ، آبِ حیات

 

طُرفه بَدری در شبِ دیجور دید

لیلةُ القدری ، سراسر نور دید

 

طینتش را یافت ، علییّن نژاد

لاجَرم ، رخصت برای جنگ داد

 

یافت اذنِ جنگ ، چون از شاهِ دین

شد روانه ، جانبِ میدانِ کین

 

بر سپاهِ کوفیان شد حمله ور

زد به جانِ جمعی از ایشان ، شرر

 

ناگهان افتاد از زین بر زمین

هم چو مشکِ ناقه از آهوی چین

 

چون به خاک و خون ، قرین شد پیکرش

از وفا آمد شهِ دین بر سرش

 

آنچه با فرزندِ خود اکبر نمود

با غلامِ خویش ، آن سرور نمود

 

شه نهاد از مِهر ، رو بر روی او

گفت : (اللهم بَیّض وجهَهُ)

 

گفت راوی ، در میانِ قتلگاه

دیدم او را با رُخی مانند ماه

 

هست(مشکوة) حزینِ دلفکار

خادمانِ شاه را ، خدمت گذار.

 

مشکوة کاشمری

منبع مجموعه کانالهای مدح و مرثیه

موضوع: احوالات غلام سیاه ,
زبان شعر و شاعر: نوحه فارسی , مشکوه کاشمری

 

----

 

احوالات غلام سیاه

 

ای صحبتی عزت، سوزی عزت، اوزی عزت

خاک حرمی جوهر اکسیر سیادت

 

ای سنله میسر هامویه عزت و اعزاز

اسمون کتب عزته عنوان و سرآغاز

ای دوده آدم سنیله رتبه ده ممتاز

شان و شرفون مایه فخر بشریت

 

ای ثقل وقارونله زمین عرشه مباهی

ای خلقه وجودون اثر فیض الهی

اسلامده قولون سبب هدم مناهی

آفاقده فعلون ثمری، نشر فضیلت

 

ای خاک درون کعبه مقصود خلایق

ای سنله عیان پرتو انوار حقایق

ای پرتو حسنیله صفا صبحنه فالق

ای بارقه رحمتله کاشف ظلمت

 

ای سن گل شاداب بهشت ازلیت

ای سن مه رخشان سپهر ابدیت

ای سن اثر رحمت ذات احدیت

ای سن هامی دنیایه اولان علت خلقت

 

ای شمس فلک شمسه ایوان جلالون

ای ماه افق مهچه اعلام کمالون

ای کاهکشان مصطبه صف نعالون

ای ثابت و سیاره سنه فوج جلالت

 

ای درج نبوتده اولان گوهر نایاب

ای شرق امامتده چیخان مهر جهانتاب

ای رشحه فیضونله شریعت گلی سیراب

افسوس سنی شهید ایتدی بو امت

 

باللهی تحیرده دی بو نکته ده اوهام

شیرازه دن اولموب نه سبب دفتر ایام

خضرا گنه دور ایلدی، غبرا دوتوب آرام

خشگ اولدی عطشدن لب سرچشمه رحمت

 

ای گون که مدینیدی سنه مشرق انوار

دور ایلدی وارونه ز بس گنبد دوار

یاتدون افق ماریه ده، اولدی جهان تار

دوتموشدی او گون عالمی ظلمات جهالت

 

آزاده دگول قید بلاده اولا دلتنگ

کونین ده مملوک لرون، صاحب اورنگ

مملوک لروندن بیری بیر عبد سیه رنگ

بیر بنده که آزاده لره مایه حسرت

 

شه لطفی اولوب بنده سینین حالنه شامل

افتاده سنه بذل ایلدی رحمت کامل

آزاده لریله اونیدا دوتدی مقابل

ایتدی اونی شایسته تشریف شهادت

 

ماذون ایلدی قانه باتا راه وفاده

بذل ایلیه جان، شوقله میدان بلاده

حشره گله محشر گونی سلک شهداده

باشه قویا اکلیل مباهات و شرافت

 

بو اذن اولوب بندیه منشور سیادت

چتر آچدی باشی اوسته اونون طایر دولت

باشدان ایاقا شوق و شعف، جذبه و حالت

میدانه ایدوب قصد جهادیله عزیمت

 

بالیده لنوب اوز اوزونه شوق و شعفدن

جان فارغ اولوب سلطه اندوه و اسفدن

باش عرشه اوجالدیبدی بو اکرام و شرفدن

توفیق خدادندی دییردی بو سعادت

 

پیغمبرین اوغلی نه گوزل ایلدی احسان

بولدی منیده لایق قربانی جانان

مین جان اولا گر منده، ایدم به شهه قربان

اولماز عوض بیر بیله احسان و کرامت

 

گه اوج سعاتده یتوب قلبینه تردید

یارب اولی که ذره اولا چشمه خورشید؟

یا سنگ سیه ده گورونه جلوه ناهید

یا برگ خزان دیده تاپا لطف و طراوت

 

بو حال، عجب اولمیا پندار و تخیل

چون بوته خار اولماز اولا خرمن سنبل

بو عزته هر قدر ایدورم فکر و تامل

من بنده ناچیزده یوخ قدر و لیاقت

 

بیر سلکه دوزولمز خزف و لوءلوء شهوار

بیر اولماز اولا باد دی و نفخه اسحار

یکساندی هاچان چهره صبحیله شب تار

یوخ خاکله افلاک آرا، سنخیت و نسبت

 

من بیر حبشی بنده، سیه رو و مقید

بو بیر شه، اونا عرش خداونددی مسند

من عبد، او کونین ده سلطان موید

من پست، اونا افلاک کیمین پایه رفعت

 

بو روی سیه، قرمزی قانیله بویانسا

بو سوخته، عشق آتشینه شوقله یانسا

قان اولماقینی دل، ره جاناندا اینانسا

احساس غروریله اولار خفتی عزت

 

قانیم قاریشار پاک لرین قاننه یارب؟

قربان اولی جانیم بو شهین جاننه یارب؟

ممکن اولی که ال یته داماننه یارب؟

قسمتدی خدایا منه آخرده بو دولت؟

 

جنگ ایلدی کفاریله باشینده بو سودا

توپراقه سالیب چوخلارینی یکه و تنها

یاره گوتوروب قالمادی دلده داخی یارا

آتدان یخلوب جسمده بی حد جراحت

 

گورموشدی او صحرای بلاده شهدانی

هر تک تکی ترک ایلیه ایستردی جهانی

فریادینه سسلردی شه تشنه لبانی

اول شاهدن آخر نفس ایستردی حمایت

 

شه رافتیله جمله سین ایتمشدی اجابت

هر تک تکی اولموشدولا مشمول عنایت

سالمیشدی او شه باشلارینا سایه رحمت

یوخ اونلاریله منده ولی وجه شباهت

 

اونلار هامی آزاده دی، من بنده مسکین

من خار مغیلانم اولار لاله و نسرین

ممکندی خدایا گوره سن پادشه دین

سایر شهدا تک، منیده ایتسون اجابت؟

 

چوخ خجلتله سسلدی ای بنده نوازیم

ای خاک درون سجده گهیم، مهر نمازیم

تشریفوه شاها بولوسن چوخدی نیازیم

احسان ایله آی آیت احسان و مروت

 

موج ایلدی بحر کرم و لطف الهی

سالدی باشنا بنده سینین سایه شاهی

آلدی دیزی اوسته، سر مملوک سیاهی

چکدی او غلامین یوزینه دست محبت

 

شاه ایتدی غلامین ایکی دنیاده سرافراز

گوی سمتنه یوز دوتدی دعا ایلدی آغاز

ای خالق من ای هامی دنیایه سبب ساز

ای حکموه مقهور، قوانین طبیعت

 

یارب بو سیه عارضه ویر جلوه بیضا

قلبی کیمی رخسارینیده ایله مصفا

پاکیزه اولا رایحه جسمی خدایا

ویر بو بدنه رایحه نافه جنت

 

دلجولوقا وار گوردی او شه حاجت محسوس

محتاجنی دریای کرم ایتمدی مایوس

روشن گونوزی ایتدی شب تاریله ممسوس

بیر قانیله آغشته اولوب هر ایکی صورت

 

ای بنده سینه عزت کونین ایدن اعطا

بیر نوکرون ایلوبدی جهان ترکینی شاها

اخلاصیدی ایمانیدی عشقونده سراپا

مستظهر احسانون ایدردی سنه خدمت

 

حاشا کرموندن تاپا یاءس، اولا نومید

واضحدی که فیاضدی هر ذریه خورشید

یوخدور قسم اوز جانوه بو نکته ده تردید

لطفون یته جاخ نوکریوه روز قیامت

 

مرحوم عابد تبریزی

منبع مجموعه کانالهای مدح و مرثیه

موضوع: احوالات غلام سیاه ,
زبان شعر و شاعر: نوحه ترکی , عابد

 

----

 

احوالات غلام سیاه

 

آمد یکی غلام سیه چهر دل سپید

دل در برش ز شوق شهادت همی تپید

 

آزاد کرده بودش اندر ره خدا

چرخ سپید جشم سیاهی چو او ندید

 

با روی او چو داشت شب قدر نسبتی

حق بر هزار ماهش از آن روی بر گزید

 

با شاه گفت ای که ولای تو کرده فرض

ایزد به هر سیاه و سپیدی که آفرید

 

فرمای تا به راه تو جان را کنم فدا

ای در کف تو جنت فردوس راکلید

 

صد چشمه از محبت تو در دلم گشود

جون آب زندگی که ز ظلمات شد پدید

 

فرمود شاه دین که سر خویش پاس دار

بر شب ستاره ریخت چو از شاه این شنید

 

گفتا چه میشودکه من تیره روی را

با خود بری به خلد و گشائی در امید

 

منگر سیاهیم که بسوی خلیل حق

ذبح فدا سیاه ز سوی خدا رسید

 

پذرفت شاه و گفت که رویت سپید باد

جانرا کنون به نعمت فردوس ده نوید

 

آمد بسوی معرکه با تیغ هندوی

در دشت زنگیانه یکی نعره بر کشید

 

تیغ برهنه در کف زنگی غلام یافت

زابر سیاه برق تو گفتی همی جهید

 

خونش براه شاه شهیدان بریختند

جنت درم خریده به یک مشت خون خرید

 

همرنگ زاغ بود و به یمن قبول شاه

طاووس  خلد گشت و به خاد برین چمید

 

سروش اصفهانی

منبع کانال گنجینه گذشتگان

موضوع: احوالات غلام سیاه ,
زبان شعر و شاعر: نوحه فارسی , سروش اصفهانی

 

----

 

احوالات غلام سیاه

 

غلام شاه جهان گفت همدم محنم

چرا که بیکس و تنها ست خسرو زمنم

نهان به سینه ولایش چو روح دربدنم

حجاب چهره جان میشود غبار تنم

خوشا دمیکه از این چهره پرده بر فکنم

 

غمش بسینه بود تا مرا بتن جان است

اگر چه أتش عشقش بجان گلستان است

ولیک طایر جان پر زنان نوا خو انست

چنین قفس نه سرای  چو من خوش الحان است

روم به گلشن رضوان که مرغ أن چمنم

 

از أندمیکه بدرگاه شه جبین سودم

در سعادت دائم به چهره بگشودم

ولی در این سفر از سر رود زغم دودم

عیان نشد که کجا أمدم کجا بودم

دریغ و درد که غافل ز کار خویشتنم

 

روم بنزد حسین رهنمای عالم قدس

بگویم ای ز تو روشن سرای عالم قدس

دلم بعشق تو دارد هوای عالم قدس

چگونه طوف کنم در فضای عالم قدس

که در سراچه ترکیب تخته بند تنم

 

عروس حجله بختم چو چهره بنماید

ز چهره جان عزیزم نقاب بگشاید

بروی تیره شهم چهر خویش میساید

اکر ز خون دلم بوی مشک میاید

عجب مدار که همرنگ أهوی ختنم

 

یک أرزو بدلم گشته جا گزین چون شمع

که شه بروی سیاهم نهد جبین چون شمع

بگویمش که ببالین دمی نشین چون شمع

طراز پیرهن زر کشم ببین چون شمع

که سوزهاست نهانی درون پیرهنم

 

الا که برده ای از دل بعمر صبر و قرار

گه رهائی جان از تن ای شه ابرار

بانتظاررخت چشم (صالحی) مگذار

بیا و هستی (حافظ) ز پیش او بردار

که با وجود تو کس نشنود زمن که منم

 

مرحوم صالحی نیشابوری

تضمین از غزل خواجه حافظ شیرازی

منبع کانال گنجینه گذشتگان

موضوع: احوالات غلام سیاه ,
زبان شعر و شاعر: نوحه فارسی , صالحی نیشابوری

 

----

 

احوالات غلام سیاه و گریز به شهادت عبدالله بن الحسن (ع)

 

یادیمه دوشدوقجا شورِ عاشرِ شهرُ الحرام

سلب اولور طاقت ، تاپار بنیادِ صبریم انهدام

 

روزِ عاشورا ایله بیر امتحان ویردی حسین

بیر اوزی بولدی ندور ، بیرده خدای لاینام

 

یوزدن اسگیک لشگری ، قرخ میندن آرتوخ دشمنی

واقعا" جای عجبدی بو ثبات و بو قوام

 

نصرته اولمازدی گر چه بیر نفردن احتیاج

جنبهء محضِ امامتله گر ایتسیدی قیام

 

محشری یاد ایتمدی قرخ مین نفردن بیر نفر

مین قیامت با وجودیکه او گون ایتدی قیام

 

هر قدر گوستردی ظلم اهلی شقاوت ، بی دریغ

مین ایله همّت او گون گوستردی اصحابِ امام

 

شهریارِ کم سپاهین لشگرینده واریدی

بیر نفر ، بعضی یازار ، بعضی ایکی قاره غلام

 

روی تیره ، موی تیره ، ظاهری شکلی قرا

قلبِ پاک و صاف خونی ، نورِ ایمانه مقام

 

وار خبرده اختلاف ، هر کیمسه بیر نوعی یازار

بو غلامین حالینی ، امّا بودور حاصل کلام

 

شه رکابینده او گونده بیر غلام اولدی شهید

فخرِ احرارِ جهان اولدی ، تاپوب عالی مقام

 

شرم ایدردی گلسون اذن آلسون ، دیردی ای خدا

لطف اولوب سندن اولیدی صیدِ بختیم کاش ، رام

 

ظاهرا" من بیر سیه مویم ، یوزوم گلمور گیدوم

اذن آلوم شهدن ، اولوب گوندوز گوزومده تیره شام

 

عرصه تنگ اولماز غلامه یا که دویماز عمردن؟

گورسه مولاسین بیله یالقزلیوب اشرارِ شام

 

الغرض شرمین حجابین ، حاجبِ عشق ایتدی رد

یول تاپوب بزمِ وصاله ، کام آلوب گودوقجا گام

 

اوپدی سُمّ ذوالجناحی ، ایلدی عیسایه فخر

عیسیِ مریمده آری یوخ بو عزّ و احترام

 

عرض ایدوب هر چند بد بویم ، سیه رویم ، ولی

شوقمندم رو سفیدِ عرصهء محشر اولام

 

من غلامم چون سنه ، وار افتخاریم شهلره

آرزو ایلر بو فخری ، مین شهِ با احتشام

 

لطف ایدوب ویرسن اجازه بو تمنّاده وارام

تا بو بد بو قانیمی ، اول مشگبو قانه باتام

 

چکمرم ال دامنوندن ، ویرمسن رخصت منه

چون که اسبابِ نجاتیمدور منیم بو اعتصام

 

شه مقامِ لطفده ویردی غلامه بیر جواب

پوزدی احوالین اونون بو لطفده فخرِ فخام

 

یعنی آزاد ایتدی خواجه ، اولدی بنده دل ملول

عرض ایدوب بو بابِ رحمتدن منی قؤوما آقام

 

ناز و نعمت وقتی ایتدیم استراحت ، عیش و نوش

رنج و زحمت وقتی گیتسم عار اولور بو ننگ و نام

 

بسکه اِلحاح ایتدی یالواردی حسینه آغلادی

اذنِ میدان آلدی شهدن ، ایلدی تحصیلِ کام

 

مُحرِم اولدی کعبهء عشقه تاپوب قلبی صفا

اوّلِ عزمنده اولدی عازمِ بیتُ الحرام

 

سسلدی ای عترتِ شاهِ شهیدان السّلام

السلام ای اهلِ بیتِ شاهِ عطشان ، السّلام

 

چوخ قصوریم واردی خدمتده منی عفو ایلیون

تا که اولموم حشرده شرمندهء خیرُ الاَنام

 

بیر قره قولدا بو همّت بو ادب بو معرفت

قصّهء بارانِ رحمتدور ، همان ابرِ ظلام

 

مسئله روشندی یوخ مطلبده اصلا پیچ و خم

گولدورور گُل فصلی گلشنده گُلی آغلار غمام

 

گلدی میدانه ایدوب اشراریله جنگِ شدید

آخرُ الاَمر آلدی اطرافین اونون قومِ ظُلام

 

وردیلار از بس یارا گیتدی قواسی جسمدن

دوشدی یارادن یخلدی گوردی وار چوخ ازدحام

 

شرم ایدوب اّما حسینی سسلسون امدادینه

خیمه گاهه یوز دوتوب ویردی او شاهه بیر سلام

 

خواجهء آزادگان آلدی غلامین تا سسین

گلدی فورا" باشی اوسته ایلدی الطافِ تام

 

گوزلرین آچدی گوروب سلطان دیزی اوسته ، باشین

باش اوجالدیب طاقِ عرشه بندهء عالی مقام

 

گلدی (شأنی) فکریمه بیر ماجرای جانگداز

شرحینه امّا دوزنمز دل و لو اولسون رُخام

 

هر شهیدین دادینه یتدی او گون شاه شهید

داد چرخ دون الیندن ای خدای لاینام

 

ذوالجناح اوستن دوشن ساعت غریب کربلا

کیم یتیدی دادینه قالمیشدی بیر بیمار امام

 

ایسّی قوملار اوسته آهسته دینده العطش

سسلنوردی سو گتوردوخ بیز هوا اوسته سهام

 

اولمادی نسگل او شاه بیکسین امدادینه

بیر نفر گلدی نجه گلدی گرک شرحین یازام

 

خیمدن چخدی سریعأ نوگل باغ حسن

رم ییوب صیّاددن گویا غزال خوشخرام

 

خوش روش آهو کیمی ایلردی صحرایه خرام

رهگذارینده ولی صیاد کین قورموشدی دام

 

شهدن ایما یتدی زینب دوتدی بلکه سساخلاسون

اولمادی ممکن نقدری ایتدی سعی و اهتمام

 

بزم وصله عزم ایدنده عاشق هجران نصیب

کیمده وار قدرت یولین کسسون محال ایشدور مدام

 

چوخ شتابیله یتوردی مصرع شاهه اوزین

یعنی یالقوزسان کمکسیزسن عموجان من وارام

 

شه بونا چوخ لطف ایدردی هم آتیدی هم عمو

نازینی چکمشدی دائم شهریار مستظام

 

بیر یاشندیدی بو دنیادن گیدنده مجتبا

لیک گورموشدی آتا لطفین عموسندن تمام

 

سینه سی اوسته دوشندی عادت دیرینیله

ایگله دی اُوپدی شمیم جانیله دولدی مشام

 

گوئیا بلبل قونوب بیر شاخهء گل اوستونه

دل آچوب شوره گلوب دلدن آلور صبر و دوام

 

گه اُوپردی یاره لردن گه چکردی اوخلاری

گه دیردی گوزلرین قربانی ای عمّ کرام

 

من کیمی یوخسا سوسوزسان دونمور آغزوندا دلون

غنچهء گل تک سولوبدور بو لبان لعل فام

 

گرمیدی رازو نیازه مهربان دلداریله

قویمادی اغیار دون ایتسون ولی اخذ مرام

 

بیر زنا زاده یتوب یاندوردی زهرا قلبنی

حمله ایتدی شاه دینه اَلده بیر عریان حسام

 

گوردی شاهی قصد ایدوب شهزاده فریاد ایلدی

ظالم اُلدورمه عمومی رحم ایله یوخدور آتام

 

نه اوتاندی شاهدن نه رحم ایدوب شهزادیه

نه سالوب قهر خدانی یاده اول نسل حرام

 

نیلدی واضح دیمم اما یری وار مجتبا

آغلاسون عصرین امامی آلمیونجا انتقام

 

ایتدی عبدالله ، ابی عبداللهه جانین سپر

بلکع صدمه ورماسون سلطانِ مظلومه اوحام.

 

مرحوم شانی

منبع مجموعه کانالهای مدح و مرثیه

موضوع: احوالات غلام سیاه ,
زبان شعر و شاعر: نوحه ترکی , شانی